Ontdek de technieken
Geheim van de Smid
Hoe maakt een goud- of zilversmid bepaalde objecten? Nog steeds vragen kunst- en zilverexperts zich dat regelmatig af. Bij de expositie ‘Geheim van de Smid’ lichten we een tipje van de sluier op. Je ontdekt het verhaal achter verschillende pronkstukken, zoals de technieken en gereedschappen waarmee ze gemaakt zijn.
Oude technieken
De Zwolse Willem van Laer was één van de eerste smeden die op schrift zijn kennis deelde. In 1721 publiceerde hij zijn ‘Weg-wyzer voor Aankoomende Goud- en Zilversmeden’. Daarvóór werd kennis overgedragen van vader op zoon of van meester op leerling. Nu is er de Vakschool Schoonhoven, waar veel van de technieken van toen nog steeds worden gebruikt!
Hensbeker van het Hoogheemraadschap van Schieland,
Hans Coenraat Brechtel, Johannes van der Maa, John Dutens, 1657, 1659, 1732.
Fotografie: Carla Leijen
Oranjebeker,
Ontwerp: Gustav Beran, uitvoering: Gerritsen en Van Kempen, Zeist, 1938,
Fotografie: Carla Leijen
Leerschool
Van afstudeerwerk naar topstuk
Elke smid in spe leert nog steeds op de Vakschool basisvaardigheden als zagen, boren, vijlen en solderen. Aan de handen van een zilver- en goudsmid zie je het vakmanschap, want het vraagt veel oefening om recht en vooral niet in je vingers te zagen. Na deze eerste hordes bouwt de smid ervaring op en dat zie je in deze expositie terug in klassieke meesterwerken. Zo is er een heel bijzonder afstudeerwerk van Gustav Beran. Zijn sieradencassette maakte hij in 1933 in Wenen met de graveertechniek trembleren. Later ontwierp hij in 1938 voor Gerritsen en Van Kempen de Oranjebeker. Dit pronkstuk ter gelegenheid van de geboorte van Prinses Beatrix, is rijkelijk versierd met email.
Verschillende technieken
De kunst van het hameren
Hoe je een zilveren object maakt, staat of valt met het juiste gereedschap. Zilversmeden onderscheiden zich van goudsmeden door het hameren. Veel smeden maken hun eigen hamers of geven hun gereedschap door als zij met pensioen gaan. Hamertechnieken als ciseleren en drijven zijn al eeuwen oud. Dat zie je terug op de prachtige Hensbeker van het Hoogheemraadschap van Schieland uit 1657. Deze is vervaardigd door de zilversmid Hans Coenraat Brechtel. Een bijzonder voorbeeld van drijfwerk is de Kikkerschaal van Gerard Bakker. De schaal is uit een stuk gesmeed, een enorm technische uitdaging.
Cassette voor sieraden, afstudeerwerk van Gustav Beran,
Ontwerp: Gustav Beran, 1933,
Schenking van Annelies Krekel,
Fotografie: Carla Leijen
Hensbeker van het Hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard,
Willem van Baatenburg, 1706,
Fotografie: Carla Leijen
Moderne techniek
Nieuwe uitvindingen
Door de tijd heen zijn er veel nieuwe technieken bijgekomen, zoals eind 19e eeuw het galvaniseren. Met elektriciteit kon zilver of ander metaal ‘aangroeien’. Deze innovatie zorgde voor een opleving in nieuwe mogelijkheden en ontwerpen, die zelfs met trots op de Wereldtentoonstelling in Parijs werden getoond. Eén van de oudste en meest recente Nederlandse galvano-stukken zijn bij ‘Het geheim van de Smid’ te bewonderen: Tafelstuk 1863 (Voorschoten, Van Kempen en Begeer) en Treasure of New Life (Jan Matthesius, 2014). Recente technieken als 3-D printers en moderne lastechnieken komen ook aan bod.
Help je mee om de Treasure of New Life onderdeel te maken van onze collectie? Lees hier meer over dit bijzondere stuk!