Deense invloeden in na-oorlogs gebruikszilver

In de tijd voor de Tweede Wereldoorlog waren de moderne ontwerpen van Christa Ehrlich (1903 – 1995) en Emmy Roth (1885 – 1942) bepalend voor de nieuwe vormgeving van gebruikszilver. Deze werd sterk beïnvloed door de ontwikkelingen op dit vlak in Oostenrijk en Duitsland die voorkwamen uit de Wiener Werkstätte en het Bauhaus. De Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat de populariteit van deze instituten daalde, maar de wens voor een strakke, zuivere en functionele vormgeving bleef bestaan. De inspiratie hiervoor kwam nu van Scandinavische voorbeelden.

Frantz Hingelberg, Koffieservies, 1937, tentoongesteld op de Exposition internationale des Arts et techniques de 1937. Pavillon du Danemark, © The Regents of the University of California, The Bancroft Library, University of California, Berkeley.

In 1948 benoemde C.J.A. Begeer (1883 – 1956) zijn zoon Bas (1922 – 1998) tot directeur van de Zilverfabriek in Voorschoten. Voor de oorlog waren contacten en samenwerkingsovereenkomsten opgebouwd met vooral Deense zilversmeden en na de oorlog breidde Bas Begeer deze uit. Zo ging hij in de leer bij het wereldberoemde bedrijf van Frantz Hingelberg in Aarhus, Denemarken.

Hier ontmoette Bas Begeer zijn vrouw, Kirsten Baatrup (1929 – 1981). Zij volgde een opleiding tot zilversmid. Baatrup ging met Begeer terug naar Voorschoten en was in de jaren vijftig in dienst in de Zilverfabriek. Zij maakte verschillende ontwerpen voor gebruikszilver, waaronder deze avondmaalskan. De gladde, strakke en elegante vorm van deze kan weerspiegelt duidelijk de invloeden van haar leermeester, Frantz Hingelberg. Met Baatrup had de Zilverfabriek opnieuw een getalenteerde ontwerpster binnengehaald die in staat was om ideeën over moderne vormgeving om te zetten in objecten.

Afbeelding links) Kirsten Begeer-Baatrup (1929 – 1981)
Afbeelding rechts) Avondmaalskan, ontworpen door Kirsten Begeer-Baatrup, uitgevoerd door de Zilverfabriek Voorschoten, 1960, Nederlands Zilvermuseum (inv. nr. 13941)

Uit een brief van Bas Begeer aan de Zweedse zilversmid Erich Bolli uit 1952 blijkt hoe vruchtbaar de relatie met het bedrijf van Hingelberg was. Bolli volgde op dat moment een opleiding bij Hallberg in Stockholm, in die tijd de grootste zilverfabriek van Zweden. Begeer stelt in zijn brief een uitwisseling voor met een van zijn gezellen die op dat moment stageloopt bij Hingelberg in Aarhus. Dit toont aan hoe groot Begeers belangstelling was voor een Scandinavisch georiënteerde opleiding en vormgeving.

Bronnen:
Annelies Krekel-Aalberse, Modern Zilver, 1880-1940, Amsterdam, 1989.
Annelies Krekel-Aalberse, Carel J. A. Begeer, 1883-1956, Zwolle, 2001.
Den Haag, RKD, Archief N.V. Koninklijke Van Kempen en Begeer en rechtsvoorgangers, 0707, inv.nr. 401: Brief Bas Begeer aan Erich Bolli, 08-05-1952.