Lezing 11 mei 2024
Mobaco 100-jarig bestaan
Geannuleerd
Het Mobaco constructiespeelgoed viert dit jaar, 1924-2024, zijn 100-jarig bestaan. Inmiddels is het speelgoed uit de productie, maar blijven we er de vruchten van plukken. Zo is er ook een replica van het Jachthuis Sint Hubertus in de expositie ‘Aan tafel met Helene Kröller-Müller’ te zien, geheel gemaakt van het speelgoed.
Benieuwd naar meer over dit bijzondere stukje Nederlands cultureel erfgoed? Bezoek dan op 11 mei 2024 om 11.00 uur de lezing.
Niet bekend met Mobaco? Lees hieronder alvast wat meer informatie.
Beeld: Mobaco replica van het Jachthuis Sint Hubertus op De Hoge Veluwe. Te zien bij de expositie 'Aan tafel met Helene Kröller-Müller'.
H.P. Berlage, Ontwerp voor het Jachthuis St. Hubertus, 1916, foto: Kröller-Müller Museum
Belangrijke informatie
Wat, Waar en Wanneer?
De lezing wordt gegeven in het Nederlands Zilvermuseum in Schoonhoven en vindt plaats op zaterdag 11 mei 2024 van 11.00 uur tot 12.15 uur. De prijs voor de lezing is 2,50 euro inclusief koffie of thee bij binnenkomst (exclusief entree. Museumkaart en Vriendenloterij VIP-Kaart geldig). Achteraf is het mogelijk om de Mobaco replica van het Jachthuis Sint Hubertus en de rest van het museum te bezoeken.
Geannuleerd
Wat is Mobaco?
Constructiespeelgoed
Mobaco is constructiespeelgoed uit de twintiger jaren van de vorige eeuw. Het bouwsysteem werd onder de naam ‘Mobaco Bouw Speeldoozen’ op de markt gebracht, onder het motto ‘Leerzaam en Onderhoudend’.
Het Mobaco-systeem bestaat uit vierkante houten kolommen van verschillende lengtes, die passen in gelijkmatig verdeelde gaten in een dikke vezelplaat. De kolommen zijn aan alle vier zijden voorzien van sleuven, waarin kartonnen panelen worden geschoven. De panelen hebben verschillende kleuren (rood, groen, wit, geel en grijs ), en hebben raam- of deuruitsparingen in verschillende vormen. De rode dakdelen haken aan de bovenzijde aan elkaar. De grijze verbindingsgrondplaten zorgen voor grote stevigheid van de bouwwerken. Met een beperkt aantal verschillende onderdelen kunnen uitgebreide modellen worden gemaakt.
(Bijgesneden) Beeld: 1951, Libelle, Leen Kalden
(Bijgesneden) Beeld: 1931, Willem van de Poll, Nationaal Archief
Mobaco op de markt
Set & Verkoop
De dozen werden op den duur van klein tot groot uitgebracht in oplopende standaarddozen van 0, 1 tot 4 en uitbreidingsdozen van 0A, 1A tot 3A om je collectie uit te breiden. In de dertiger jaren verschenen speciale sets: treinstation 1 en 2, garage 1 en 2 en tenslotte de zeldzame windmolensets 1 en 2. Vanaf 1949 nam Jumbo, een speelgoed- en puzzel bedrijf, de verkoop en marketing over. Ze hebben de sets en handleidingen aangepast en er meer een massaproduct van gemaakt in de bekende rode dozen. Met de komst van Lego nam de belangstelling in de jaren 60 voor Mobaco af.
Mobaco en de Zilverfabriek
Productie in Zeist
Mobaco werd tussen 1924 en 1961 geproduceerd door het Nederlandse bedrijf: nv Plaatmetaalindustrie van Mouwerik en Bal in Zeist. Moubal, zoals het bedrijf algemeen bekend stond , was een fabrikant van plaatwerkproducten en beschikte dus over een geschikt machinepark om Mobaco te produceren. Een interessante bijkomstigheid is, dat Zeist ook de bakermat is van de zilverindustrie.
De oprichter J.J.A. Gerritsen ( 1841-1925) van de Zilverfabriek in Amsterdam was ook de grondlegger van de zilverindustrie in Zeist. Hij was de buurman van Pieter van Mouwerik van Moubal.
De zoon J.W.N. (Nick) Gerritsen (1884-1931) was bekend met de voorloper ‘Pulko’ van Mobaco. De families kenden elkaar privé en zakelijk. Ze maakten deel uit van lang bestaande nationale en internationale netwerken. De families spraken ook met elkaar over educatief verantwoord speelgoed.
(Bijgesneden) Beeld: Mobaco
Beeld 1: Campagnebeeld 'Aan tafel met Helene Kröller-Müller'; Beeld 2: Foto door John Wijntjes, Opening expositie; Beeld 3: H.P. Berlage, ontwerptekening voor een tafelcouvert met schepwerk, 1912, opusboek 't Binnenhuis, RKD - Nederlands instituut voor kunstgeschiedenis, Den Haag, Archief Jac. van den Bosch, foto: RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis
Expositie
Aan tafel met Helene Kröller-Müller
Het door Berlage ontworpen Jachthuis Sint Hubertus en Mobaco stammen uit dezelfde periode. Het nagebouwde Jachthuis legt een leuke link tussen de expositie over het tafelzilver van Helene Kröller-Müller en het 100-jarig jubileum van dit historische speelgoed.
‘Ken jij al het zilver van Berlage, waar ik nu iedere dag van geniet? Ik geloof van niet. Het is zo strak en mooi, dat alleen mijn fijne tafellakens er bij passen. Al het andere zou ik soms van de tafel weg willen nemen & ik verzin al hoe ik ook een werkelijk mooi servies er bij krijg.’
– Helene Kröller-Müller, 30 januari 1913, in een brief aan Sam van Deventer
Ontdek je met eigen ogen hoe mooi het is!