Ciborium
Huub Rogier

Gerestaureerd zilveren ciborium inclusief Madonna pronkt in Nederlands Zilvermuseum

De Stichting Broederschap Gouda Kevelaer heeft enkele jaren geleden de opdracht gegeven aan zilversmid Huub Rogier voor restauratie van het ciborium. Maar liefst drie jaar werd hieraan gewerkt. Na een inzamelingsactie volgde de restauratie van de zilveren madonna in 2023. Tot en met 14 oktober 2024 kun je in onze Zilversmederij de volledig gerestaureerde zilveren ciborium, inclusief Madonna, bewonderen.

Een ciborium wordt ook wel troonhemel of expositietroon genoemd. Dit bijzondere object is in bruikleen gegeven door de Broederschap Gouda-Kevelaer. Het is in 1897 vervaardigd in het atelier van Camille Esser. De Fa. Esser was gevestigd in Weert, Limburg en was een belangrijke producent van religieuze voorwerpen. Het kunstwerk is bijzonder door de historische betekenis, het weelderig gebruik van ornamenten, maar ook het formaat. Het ciborium is namelijk 210 centimeter hoog.

IMG_1523 gecorrigeerd

Verborgen op Haastrechtse zolder

Markant is de geschiedenis van het kunstwerk. Het heeft de oorlog overleefd door de opslag op een zolder in Haastrecht en is waarschijnlijk daarom niet geroofd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook is om onbekende redenen jarenlang gedacht dat het van messing was en slechts verzilverd. Na de oorlog stonden troonhemel en beeld in de helaas gesloopte St. Jozefkerk te Gouda. De laatste jaren stond het in de O.L.V.-  Hemelvaartkerk te Gouda.

Stichting Broederschap Gouda-Kevelaer

De eigenaar is Stichting Broederschap Gouda-Kevelaer. Kevelaer ligt in Duitsland net over de grens bij Nijmegen. De verering van een afbeelding van de  Maagd Maria ontstond daar in 1642. Indertijd richtte de marskramer Hendrick Busman, na in een aantal verschijningen hiertoe opdracht te hebben gekregen, een kleine kapel op met daarin een afbeelding van de Maagd Maria. Aan dit genadebeeld, ook wel troosteres der bedroefden genoemd werden al snel enkele door de kerk erkende wonderbaarlijke genezingen toegeschreven. Sindsdien is de bedevaart een jaarlijks terugkerende gebeurtenis.

Mee op Bedevaartsreis

Deelname aan de bedevaart vanuit Gouda gebeurde al in 1754. Waarschijnlijk werd vanaf 1897 het zilveren ciborium samen met het Mariabeeld door de Goudse broederschap plechtig meegedragen in de processie. In die tijd ging de reis van de bedevaartgangers met het ciborium vanuit Gouda nog per trein naar Rotterdam, dan per boot naar Nijmegen en vandaar met karren en lopend naar Kevelaer. Het is niet verwonderlijk dat door die moeilijke reis onderdelen kapot gingen.

Restauratie

Restauratie Ciborium
Afgelopen drie jaar is er in door zilversmid Huub Rogier gewerkt aan de restauratie van het kunstwerk. Het ciborium was zo zwart gekleurd dat niet meer zichtbaar was dat het van zilver is gemaakt. Na onderzoek bleken de keurtekens te verwijzen naar Atelier Esser in het Limburgse Weert, waar het in 1897 is vervaardigd. De Fa. Esser was een belangrijke producent van religieuze voorwerpen.

Aanvankelijk werd gedacht dat het werk een half jaar zou duren. Helaas kwam gedurende de demontage het ene na het andere probleem boven water en bleek het werk veel omvangrijker. Uiteindelijk is er niet drie jaar aan één stuk gewerkt, maar lag het nu en dan stil voor overleg en onderzoek. Problemen met de niet te traceren soorten schroefdraad, vervormingen, vermissingen van onderdelen, vergulde lagen en het behouden van de authenticiteit van het kunstwerk werden opgelost.  

Restauratie Madonna
Zilversmid Huub Rogier heeft samen met zilverkenner René Kappers en edelsteenkundige George Hamel het beeld nader bekeken en zij deden een paar interessante ontdekkingen. De madonna is in 1888 vervaardigd door de vermaarde zilversmid Nicolaas Logher  (1825-1906), zilversmid en detaillist. Het is gemaakt van puur zilver, wat vrij uniek is. Mede door de versieringen en omvang van het beeld is het voor Logher ook een topstuk geweest om te maken.  

De achthoekige basis van het beeld is uit zilverplaat geconstrueerd en rijk versierd met prachtig 2- en 3-dimensionaal graveerwerk. De madonna met kind staat bovenop deze voet en is gemaakt door middel van een voor het Nederland uit die tijd zeldzame galvanoplastiek techniek. De zilversmid Jan Matthesius verschafte duidelijkheid en kon bevestigen dat deze techniek al in die tijd gebruikt werd.   

Op de mantel van Maria is als applique een 14-karaat gouden broche gemonteerd. De speld is versierd met blaadjes waarop zettingen en gesneden granules zitten. In het midden van de broche is een hartvormige echte robijn gezet met daaromheen roos geslepen echte diamanten. Onder de speld bengelt een pendeloque met rookkwarts. In het kroontje van Maria zijn ook gouden zettingen met roos geslepen diamanten gemonteerd.  

De website van Huub Rogier »

Meer informatie over het atelier van Esser in Weert »

Scroll naar boven